Maresa Jacobse schreef op 14-jarige leeftijd haar eerste boek Rotzooi. Naast het schrijven heeft ze in 2009 haar eigen bedrijf opgericht en werkt ze ook als freelancer vertaler, docent en auteur. In dit interview vertelt ze over haar boek Rotzooi, haar bedrijf en haar baan als freelancer.
Waarom ben je begonnen met schrijven?
Dat was niet iets wat ik heel bewust heb gedaan - toen ik 7 was, schreef ik een verhaal over een jongen, Floris, die in het bos een draak tegenkomt. Daar had ik toen een Donald Duck-schrift voor. Meer dan een paar pagina's telde dat verhaal niet, want ik heb het nooit afgemaakt. Rond mijn dertiende begon ik wel met langere verhalen, ook omdat ik toen heel veel las en me afvroeg hoe je nu een heel boek schreef. Ik had opgezocht dat een boek ongeveer 20.000 woorden moest tellen.
Op mijn veertiende begon ik toen aan Rotzooi. Dat verhaal heb ik alleen nog een tijdje laten liggen toen het af was, want ik vond het best spannend om op te sturen - ik had geen idee of dat zomaar mocht. En ik dacht ook dat ze iemand van mijn leeftijd niet serieus zouden nemen. Gelukkig heb ik een jaar later, toen ik bijna zestien was, toch besloten om het verhaal naar Kluitman te sturen. Die waren enthousiast over het verhaal, wat ik een heel gek idee vond, maar ook heel gaaf.
Wat vind je zo leuk aan schrijven?
Ik kan er heel veel in kwijt. Het is soms een soort therapie, soms een soort school om mezelf en ook de wereld beter te leren kennen. En het mooie is, dat verhalen soms hun eigen weg gaan. Ik kan een hoofdpersoon bedenken die heel verlegen is, die dingen heel anders doet dan ik - en daarmee doet die hoofdpersoon ook echt onverwachte dingen. Want als ik heb bedacht dat ze ergens onterecht van wordt beschuldigd, kan ik haar niet boos en verontwaardigd laten reageren. Dat zou niet bij haar karakter passen. In plaats daarvan moet ik die hoofdpersoon laten reageren zoals bij haar past, en daardoor loopt het verhaal soms heel anders dan ik vooraf had verzonnen. Als je iets verzint en het kloppend wilt krijgen, word je dus soms zelf ook heel erg verrast. Dat vind ik bijzonder.
Heeft iemand je geïnspireerd?
Elke auteur die ooit een goed boek heeft geschreven! Dat meen ik: alle boeken die ik lees, maken me blij. Ze motiveren me om zelf ook weer nieuwe verhalen te bedenken. Soms denk ik: poeh, zo mooi kan ik nooit schrijven. Of: dit zou ik nu nooit kunnen verzinnen. Maar als ik af en toe oude verhalen van mezelf teruglees die ik niet heb afgemaakt, besef ik: ik weet niet eens meer dat ik dit heb geschreven, maar dit zit best goed in elkaar.
Ooit wil ik die verhalen ook afmaken, maar ik heb vaak al genoeg andere ideeën liggen die eerst aandacht nodig hebben. Gelukkig is schrijven (en veel lezen!) iets wat ik nog mijn hele leven kan doen. Vroeger had ik 'haast' met schrijven, maar nu ben ik wat rustiger geworden. Een verhaal mag meer groeien en soms mag het wat mij betreft jaren duren voor ik eindelijk een boek af heb. Die rust is denk ik belangrijk voor mij, zowel op schrijfgebied als 'in het echte leven'.
Waar kwam het idee van Rotzooi vandaan?
Ik vond boeken met 'echte' verhalen heel mooi, dus dat leek me wel iets wat ik ook wilde schrijven. Dat ik als hoofdpersoon een pestkop koos, was omdat ik zelf gepest ben. Het leek me leerzaam om in het hoofd te kruipen van iemand die een ander pest. Daardoor probeerde ik begrip te krijgen voor de andere kant van het verhaal. Het mooie is dat ik ooit nog oud-klasgenoten ben tegengekomen die hebben gezegd dat ze me inderdaad niet aardig hebben behandeld. Het vergt veel lef om zoiets te kunnen zeggen, dat vond ik knap. En ik waardeer dat ook.
Ook vraagt het van de ander zelfinzicht, want ik denk dat heel veel kinderen (en volwassenen) niet direct door hebben dat ze iemand pesten. Zeker als kind zit je een beetje in je eigen 'bubbbel' en lukt inleven in anderen nog niet altijd, zeker niet als anderen anders zijn dan jij. Juist omdat ik wist hoe lastig het is om je in iemand in te leven, wilde ik dat dus 'oefenen' door te schrijven vanuit een pestkop in plaats van iemand die gepest wordt. Een soort leerproces dus.
Heeft iemand je bij het boek geholpen?
Met de eerste versie niet. Daarna heeft de redactie van Kluitman wel tips en aanwijzingen gegeven om mijn verhaal te verbeteren. Daar heb ik veel aan gehad. Met de boeken die ik daarna schreef, ging veel dan ook een stuk makkelijker en is er veel minder aangepast voordat de verhalen werden gedrukt. Maar ik merk nog steeds dat mezelf blijven verbeteren belangrijk is.
Ook vraag ik steeds vaker anderen om hulp, bijvoorbeeld om te kijken naar mijn verhalen, of alles klopt, of het wel goed loopt, of het lekker leest, of het geloofwaardig is... want ik hou heel erg van in mijn eentje werken en verzinnen, maar merk ook hoe inspirerend het kan zijn als iemand met een frisse blik meekijkt. Als ik nu bijvoorbeeld naar Rotzooi of andere boeken kijk die ik voor mijn 18de schreef, denk ik: bepaalde dingen zou ik anders hebben gedaan.
Hoe lang duurde het voordat je een uitgeverij had gevonden, die interesse in Rotzooi had?
Best kort. Verrassend kort, zelfs. Ik wist niet wat me overkwam toen Kluitman me uitnodigde om langs te komen - en ze hadden ook nog goed nieuws voor me, want ze wilden mijn boek uitgeven. Uiteindelijk kwam het boek een jaar later uit, want ze moesten het nakijken, een vormgever zoeken en natuurlijk de promotie regelen. In 2003 verscheen het, net nadat ik 18 was geworden. Het contract voor het boek tekende ik toen ik nog minderjarig was, daarom moesten mijn ouders ook mee om hun handtekening te zetten.
Waarom ben je als freelance vertaler, docent en auteur gaan werken?
Hoe leuk ik schrijven ook vind, ik moet ook geld verdienen. Met boeken schrijven verdien je niet automatisch voldoende. Ik wist dus altijd wel dat ik meer dan één ding zou willen doen, al was het maar uit financieel oogpunt. Het zou kunnen dat ik dat nu wel red als ik mezelf volledig op schrijven zou storten, maar intussen vind ik het echt heel leuk om te vertalen en anderen te helpen met hun verhalen. Soms is dat een websitetekst beter uit de verf te laten komen (waar ik ook 'storytelling' inzet als middel, want met een goed verhaal wordt je website aantrekkelijker), soms is dat een mooie vertaling zodat iemands verhaal beter overkomt in een andere taal.
Weer een andere keer help ik freelancers, bedrijven of multinationals met nadenken over hoe ze verhalen kunnen inzetten om mensen te bereiken. Ik kan nu kiezen wie ik help, dat is luxe. En ik hoef ook niet op zoek naar werk, mensen vragen mij nu. Ook dat is luxe. Ik denk dat ik alle vormen van verhalen vertellen en vertalen en verzinnen leuk vind. Daarom maakt de vorm me minder uit. Natuurlijk blijf ik boeken schrijven, maar zoals gezegd mogen verhalen van mij nu de tijd krijgen om te groeien. Zo werk ik aan een serie en een paar losse titels, maar als ik die voor mijn 40ste pas af heb, is het ook goed.
Leukste opdracht wat je voor Tijdschrift Tina hebt mogen doen?
Voor de Tina heb ik een boek mogen vertalen (The boy next door - De jongen van hiernaast). Ook mocht ik een aantal korte verhalen schrijven voor het tijdschrift. De korte verhalen schrijven vond ik al leuk, maar de boekvertaling was het allerleukst. Het boek was heel Amerikaans, dus ik moest wel af en toe iets herschrijven. De hoofdpersoon ging bijvoorbeeld veel met de bus naar school, terwijl je in Nederland vaker met de fiets gaat. Dat heb ik dus herschreven. Op die manier ben je lekker creatief bezig. Wat ik ook bijzonder vond, is dat nu net 'The boy next door' aan mij werd toevertrouwd. Ik ben namelijk getrouwd met 'de jongen van hiernaast': mijn man, Stefan, was vroeger mijn buurjongen.
Je hebt ook een eigen bedrijf, kan je er iets over vertellen?
Mijn bedrijf heet creatiefschrijven.net. Ik heb dat in 2009 opgericht, toen ik vaak gevraagd werd om cursussen te geven. 'We kunnen je alleen in cadeaubonnen uitbetalen', zeiden ze toen, 'want je hebt geen eigen bedrijf.' Toen besloot ik een bedrijf te starten. Ik koos voor .net omdat ik creatief schrijven leuk vind, maar ook heel goed ben in IT. Als puber heb ik heel veel websites gemaakt, ook in opdracht, en vanaf mijn vijftiende heb ik zelfs als vrijwilliger in een internetcafé gewerkt waar ik cursussen HTML heb gegeven. Omdat de combinatie taalkundig en technisch niet zo heel vaak voorkomt, besloot ik dat ik daar iets mee kon doen. Het helpt me nu nog steeds, want ik zet bijvoorbeeld op mijn cv dat ik vloeiend Engels en HTML spreek. Dit trekt ook technische bedrijven aan die vertalers zoeken. Ik heb dus ook veel games en apps mogen vertalen, dat vind ik heel leuk om te doen.
Doordat ik vanaf mijn elfde mijn Engels tot tweetalig niveau heb ontwikkeld, veel in Amerika kom en veel in internationale bedrijven heb gewerkt, heb ik intussen ook veel vertalingen naar het Amerikaans-Engels mogen doen. Ik merkte tijdens een literaire cursus in New York dat ik me in het Engels net zo goed kan uitdrukken in het Nederlands, waardoor ik nu nog vaker in het Engels ben gaan schrijven. De nieuwe serie waar ik aan werk is ook in het Engels en is al goedgekeurd door een agency in New York - in elk geval op taalniveau. Ik ben nu bezig met praktische aanpassingen, zoals herschrijven hoe het ventilatiesysteem binnen Amerikaanse appartementen werkt. Om onderzoek te doen naar zulke details (de serie speelt zich grotendeels af in New York), ga ik eens per jaar 6-10 dagen in New York schrijven, in mijn eentje. Het leuke is dat ik dan vooral veel rondloop en zelfs nieuwe vrienden maak. Ik zie het bijna een beetje als tweede thuis en er gebeurt altijd iets bijzonders als ik er ben. Dat gebruik ik dan weer voor mijn boeken.
Zowel mijn bedrijf als alles wat ik leer en beleef zet ik dus om in verhalen. Het voelt heel fijn dat ik dat kan en mag doen. Eigenlijk ben ik dus voor de rest van mijn leven een professioneel verhalenverteller, -verzinner en -vertaler. Mijn lievelingsberoep!
~ Maresa Jacobse
Reactie plaatsen
Reacties